Een klimaatbestendige leefruimte voor de toekomst

Functioneler, duurzamer én (financieel) aantrekkelijker

Onze leefomgeving aanpassen aan het veranderende klimaat is niet de meest eenvoudige opgave. Want hoe zorgen we ervoor dat de leefomgeving, zoals woonwijken, straten en parken, bestand zijn tegen de weersextremen van de toekomst? De landschapsontwerpers, adviseurs en ingenieurs van HB Adviesbureau werken samen met gemeenten en projectontwikkelaars om de openbare ruimte klimaatbestendig te maken. 

Maithe Vos, landschapsarchitect bij HB Adviesbureau, vertelt hoe zo’n project start: “We krijgen steeds vaker de opdracht om een openbare ruimte niet alleen terug te brengen naar een functioneel gebied, maar ook om het klimaatbestendiger en aantrekkelijker te maken. Door bijvoorbeeld meer groen aan te brengen, gaan mensen eerder naar buiten en ontmoeten elkaar. En het vergroenen van een versteend plein van een winkelcentrum bijvoorbeeld, is duurzamer én ziet er aantrekkelijker uit.”

Maithe kijkt bij zo’n opdracht naar de ambities van de gemeente en hoe zij en haar team dat kunnen vertalen naar een integraal ontwerp dat aansluit op die doelen. Vanuit daar bepalen ze de passende maatregelen, bijvoorbeeld het toepassen van grasbetonstenen

Onder en boven de grond
Waar Maithe zich vooral bezig houdt met alle aspecten die boven de grond terug te zien zijn, is haar collega Jos Rood betrokken bij al het ondergrondse werk. Jos, adviseur duurzaamheid en klimaatadaptatie, vult aan: “Woonwijken moeten klimaatadaptiever worden ingericht, wat simpelweg betekent dat we ze moeten aanpassen op extreme neerslag en langdurige droogte. Je wilt bijvoorbeeld wateroverlast tegengaan en verdroging en schade door hitte voorkomen. Het groen heeft een belangrijke functie, niet alleen bij reconstructies van bestaande woonwijken, maar ook bij het realiseren van nieuwbouw. Ik kijk of riolering het regenwater moet afvoeren en of het water kan worden vastgehouden op plekken waar het later nodig is. Je wilt namelijk niet dat het rioolsysteem of de omliggende polders overbelast worden. Dit soort puzzels lossen wij op.”  

De klimaatstresstest als eerste stap
Om die puzzel op te kunnen lossen, wordt er eerst geïnventariseerd waar de problemen of knelpunten zitten van een gebied. Dat wordt gedaan door middel van een klimaatstresstest. “Zo’n stresstest kan heel globaal of juist heel diepgaand worden uitgevoerd”, vertelt Jos verder. “Je weet dan wat belangrijk is, en daar kan Maithe het ontwerp op gaan aanpassen. Denk aan het aanbrengen van bomen om schaduw en koele plekken te creëren. Uiteindelijk krijg je een integraal advies van meerdere experts, waaronder een ecoloog, die bekijkt hoe we de biodiversiteit van een plek kunnen versterken. Maar ook bewoners hebben ideeën, en dat nemen we mee in ons advies.” 

Slimme en duurzame oplossingen
Omdat elke plek een eigen identiteit en probleemstelling heeft, ontstaan er belangrijke vragen bij ieder project. Zo zegt Maithe:

Maithe Vos

“Wanneer is iets duurzaam? Welke onderdelen ga je bij je plan betrekken? En past het allemaal wel binnen het gebied? Het is voor ons belangrijk om de bodem en de historie van een plek goed te bestuderen, daar vind je veel informatie over de basis van een plek. In die bodem zoeken we ook naar vernieuwende oplossingen.”

Maithe Vos, Landschapsarchitect bij HB Adviesbureau

Maithe Vos, Landschapsarchitect bij HB Adviesbureau

Jos vervolgt: “We zijn met een aantal dingen bezig die vernieuwend zijn. Zoals het creëren van een waterbergende weg, waar regenwater tijdelijk wordt opgeslagen in de bovenste funderingslaag van het wegdek. Hiervoor gebruiken we granulaat dat gemaakt is van gerecycled restmateriaal. Het is één van de duurzame oplossingen die in een ontwerp kunnen zitten. Door slimmer om te gaan met de mogelijkheden onder de grond, pakt dit gunstig uit voor de ruimte boven de grond. Onze werkwijze en ons integraal advies sluiten zoveel mogelijk aan op de circulaire economie.” 

Gezondheidswinst
Er zijn nog vele andere voordelen te noemen van een openbare ruimte die klimaatbestendig wordt ingericht. Zo voorkomt de juiste omgang met regenwater overbelasting van het hoofdriool, pompen en gemalen. Dat heeft weer financiële voordelen, want water afvoeren kost energie, en het vervangen van groen dat is gestorven door een slechte grondwaterhuishouding, kost ook geld. “Het zijn vaak aspecten die niet direct winst opleveren, maar op langere termijn flink op onderhoud en herstel kunnen besparen”, legt Jos uit. “Maar ook de materiaalkeuze die een aannemer maakt, zoals het goedkoop gerecycled granulaat in plaats van buitenlands breuksteen in funderingen toepassen.” En ook al kan het voor bewoners geen populair voorstel zijn om parkeerplaatsen in te ruilen voor groen, draagt vergroening wel positief bij aan het welzijn. Maithe legt uit: “Groen daagt uit tot bewegen en ontmoeten, daarom zie je vaak dat er in groenere wijken minder gezondheidsproblemen zijn. Meer kwalitatief groen geeft gezondheidswinst.” 

Meer weten over de klimaatbestendige openbare ruimte?