Oogsten is het nieuwe slopen

GP Groot infrarealisatie

Sloopbedrijven ineens hip

Zo ben je een ouderwets bedrijf en zo ben je hip. Het overkomt sloopbedrijven die steeds vaker circulair panden ontmantelen en zo materialen voor (nieuw)bouw ophalen. ’Gebouwen oogsten’ noemen ze dat. GP Groot circulair slopen in Alkmaar laat zien hoe dat in zijn werk gaat bij een schoolgebouw en het naastgelegen buurthuis in Hilversum. 

Hergebruik wordt het nieuwe normaal. Na de Tweede Wereldoorlog was het heel gewoon. Er was een groot tekort aan materialen. Halverwege de jaren vijftig werd snel en goedkoop slopen de norm om genoeg woningen te bouwen. Afgeschreven gebouwen werden met de sloopkogel tot puin vermorzeld dat daarna op de vuilstort of in de verbrandingsoven belandde. Nu is er wederom grote woningnood, maar is er daarnaast een groeiend tekort aan materialen om die huizen mee te bouwen. 

In Nederland worden jaarlijks naar schatting 15.000 panden gesloopt waarvan tien tot twintig procent circulair wordt aanbesteed. Opdrachtgevers, zoals gemeenten of woningbouwcorporaties, spelen een belangrijke rol bij hun vraag om een circulair sloopplan. 

GP Groot heeft in opdracht van de gemeente twee Hilversumse panden (de Paulusschool en buurthuis de Lelie) circulair gesloopt. Van de zeventig woningen die het bedrijf jaarlijks  demonteert, wordt al veertig procent circulair gesloopt. „Als een opdrachtgever er niet om vraagt,
vertellen wij dat die optie ook bestaat. Vooral jongere generaties staan daarvoor open”, zegt Dick Sijm, projectleider circulair slopen bij het bedrijf. Het buurthuis werd zeven jaar geleden door brand verwoest en was sindsdien dichtgetimmerd. De naastgelegen Paulusschool is gebouwd rond 1980 en voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd. 

Het buurthuis is gedemonteerd tot stapels bruikbaar hout en bakken met puin. Op het schoolplein liggen pallets met geoogste stoeptegels en rubberen speelplaatstegels. Met een graafmachientje hengelt een bouwvakker fietsbeugels, gemonteerd op betonnen blokken, uit de grond. „De tegels, fietsbeugels en speeltoestellen worden gebruikt bij de herbouw van het nieuwe multifunctionele centrum op deze plek”, vertelt Dick. Rondom de school staan puincontainers gevuld met afval en herbruikbaar materiaal. Oud tapijt en linoleum? Afval! Maar de lange isolatiematten en schoon dakleer zijn nog prima te gebruiken. 

Het schoolgebouw is grotendeels ontdaan van ramen en kozijnen. Langs de muren staan hardhouten kozijnen die vermaakt kunnen worden tot nieuwe. Er staan ook rijen gered vensterglas. Dat glas is in een glasfabriek op te werken tot HR+++ glas. „Door het (dubbel)glas los te snijden en niet om te smelten, bespaar je op CO -uitstoot. Verlijmd hout (zoals wandpanelen) gaat bij de stapel B-kwaliteit in de hal. „Het wordt versnipperd en verwerkt in OSB spaanplaten en MDF platen voor bijvoorbeeld vloeren en wanden.” Ook de oude binnendeuren krijgen de classificatie B-hout. „Die voldoen jammer genoeg niet aan de nieuwe regels. Deuren moeten tegenwoordig 231.5 centimeter hoog zijn, vroeger was dat 211.5.”

Wassen, vermalen, afbikken
De oude wc-potten en wasbakken zijn schoongemaakt en opgeborgen. Klaar voor hergebruik. „Als ze niet passen in het nieuwe gebouw, hebben we nog wel wat voorraad staan”, meldt de projectleider. De witte kalkstenen, gebruikt voor binnenmuren, zijn terug naar de producent voor hergebruik. Ook het beton uit de vloer en de constructie gaat straks terug naar de producent. „Ze wassen het en vermalen het tot grind dat weer gebruikt wordt in nieuw beton.”

De gloeilampen gaan naar WeCycle, de armaturen en lichtkoepels aan het plafond naar de nieuwe school. De plafondbalken krijgen via Marktplaats een nieuwe particuliere eigenaar want bouwbedrijven mogen ze helaas niet gebruiken omdat ze geen CE keurmerk hebben. Ook de houten open trap gaat Marktplaats op. De stalen constructie aan het plafond is door de bijzondere vormen niet opnieuw te gebruiken maar wel om te smelten tot nieuw constructiestaal. En de rookmelders?  Daar moet een nieuwe bestemming voor worden bedacht.

De resterende muren (metselwerk) en het dak breekt het bedrijf af met een grote grijpmachine. „Cement afbikken is duur. Dat doe je alleen bij de duurdere steensoorten, anders is het niet rendabel.” De beukenhagen langs het schoolplein mogen de buren ophalen. „Een cadeautje voor de overlast die het sloopwerk toch geeft”, lacht Dick.

Het oogsten kost twee weken extra ’slooptijd’, aldus Dick. „Alles gaat weer door de handen van onze
jongens. Zo moet je bij de raamkozijnen de glaslatjes eruit tikken, het glas eruit halen, de kozijnen doorzagen en met een koevoet loswrikken. Dat maakt het duurder.”

“‘Schaf de btw af op 2e hands materiaal, er is immers al belasting over betaald.”

Upcycling
De sloop- en afvalmarkt is volop in beweging. Beton wordt gebruikt voor granulaat voor de wegenbouw, maar wordt ook door GP Groot recycling geupcycled voor het vervaardigen van betonnen afzetblokken en als grondstof voor nieuw cement. Gesloopt kalkzandsteen wordt gebruikt om nieuwe kalksteenblokken te maken. Kunststofkozijnen worden gegranuleerd, vermalen, tot grondstof voor nieuwe kozijnen en er loopt een pilot waarbij van oude klei dakpannen nieuwe pannen worden gebakken. 

Sloopmarkt boost geven
Wat de sloopmarkt nog een boost kan geven: het afschaffen van btw op tweedehandsmaterialen, er is immers al belasting over betaald. „Verder de verplichting om bij nieuwbouw gebruikte materialen toe te passen en meer vrijheid in de regelgeving zoals bij de hoogte van de deuren. Niemand is 231 centimeter lang, dus waarom die eis aan de deurhoogte”, vraagt Dick zich af. 

Wat kun je zelf doen? 

1. Laat je (een deel van) je huis slopen? Vraag je aannemer of dat circulair kan en wat er met de materialen gebeurt.
2. Verbouwen? Vraag of je aannemer tweedehands materialen gebruikt of, als je het zelf doet, zoek op Marktplaats naar gebruikte materialen.
3. Toch nieuwe materialen nodig? Kies voor duurzame.

Samenwerkingspartner:  Veras, belangenvereniging sloop- en asbestverwijderingsbranche.
Tekst Yvonne Hulsbos, met dank aan MediaHuis (uitgaven Noordhollands Dagblad, Haarlems Dagblad, Leidsch Dagblad, IJmuider Courant en De Gooi en Eemlander)
Dick Sijm

Meer weten over circulair slopen?

Neem contact op met Dick Sijm:
d.sijm@gpgroot.nl | 088 472 07 00